Bağ-Kur’lu’ların (4/B) Merakla Beklediği Genelge Yayınlandı

Bağ-Kur Kanunu’nun yürürlüğe girdiğinden beri sosyal güvelik şemsiyesi altında mağduriyetleri maalesef en çok Bağ Kur sigortalıları yaşadı. 01.10.2008 tarihli sosyal güvenlik yasası birçok alanda Bağ -Kur sigortalıların mağduriyetlerini gidermiştir. Uzun yıllar prim ödeme, düşük maaş alma vb. sorunlar yüzünden Bağ-Kur sigortalıların büyük bir çoğunluğu emekliliğe yakın bir tarihte S.S.K (4/a)kapsamında sigortalı olmaktaydılar. 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel

Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde

Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 53. maddesiyle Bağ-Kur(4/b)’ liler için hayati önem taşıyan sigortalılığın önceliği sorununda ciddi bir reform yapılmış ve ardında kanunun uygulanması ile ilgili olarak ta sosyal güvenlik kurumu başkanlığı tarafından 2011/36 sayılı Genelge yayınlanmıştır.

4/B(BAĞ-KUR) KAPSAMINDA SİGORTALILIĞIN TESCİLİ

Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı dolayısıyla gerçek veya basit usulde vergi mükellefi olanlar, köy muhtarları, limited şirket ortakları, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeleri, tarımsal faaliyette bulunanların sigortalılık statüleri 5510 sayılı kanunun 4.maddesinin b fıkrası kapsamında değerlendirilmektedir. 4/b kapsamında sigortalı sayılmanın en önemli ölçütü hizmet akdine dayanmadan kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmaktır.

Gerçek veya basit usulde vergi mükellefiyetleri tescil edilenlerin Bağ-Kur sigortalılığı vergi dairesine mükellefiyet tescili yaptıkları tarihte Bağ-Kur sigortalılık belgesini ikametgahlarındaki sosyal güvenlik müdürlüğü 4/b sigortalı tescil servisine vermeleri halinde tescil işlemi yapılmaktadır. Bu kapsamda sigortalı olanların kapsam dışına çıkarılmaları sadece vergi mükellefiyetlerini kapatmaları halinde Bağ-Kur terk işlemi yapılmaktadır. Sermaye şirketlerine  ortak olanlar ( Ltd şirket ortakları, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeleri, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları)  bu şirketlere kurucu ortak veya sonradan hisse devir alarak ortak olanlar da bu ortaklıkların tescil edildiği tarihte, Bağ kur (4/b) sigortalılık belgesini, bağlı oldukları ticaret odalarında tasdik edip sosyal güvenlik müdürlüğü 4/b tescil servisine vermeleri halinde tescil işlemi yapılmaktadır.  Bu kapsamda sigortalı olanların sigortalılığı ya hisse devri yaparak şirket ortaklığında çıkmaları ya da şirketin tasfiye haline girmesi şartlarıyla 4/b sigortalığı kapsamında çıkabilmektedirler.

Tarımda kendi adına çalışanlar da tarımsal faaliyette bulundukları il/ilçe ziraat odalarına kayıtlı olmaları şartıyla tescil işlemi yapılmaktadır.

01.03.2011 TARİHİNDEN ÖNCE UYGULANAN MEVZUAT

 Sosyal güvenlik sistemimizde “sigortalılığın tekliği” esastır. Bir kişi aynı anda birden fazla sigortalılık statüsüne sahip olamaz. Mevzuat hükmü bu olmasına rağmen gerek sigortalıların mevzuatı pek bilmeyişi gerekse de sosyal güvenlik alanında bilgi edinme sorunu yaşanmasından dolayı bir kişi aynı zamanda 4/a ve 4/b kapsamında sigortalı olmaktadırlar. Gerek 506 sayılı kanunda gerekse de 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanununda sigortalılığın önceliği sorunu ele alınırken sıralama şöyle yapılmıştır. Bir kişi devlet memuru ise 4/c kapsamında(eski adıyla emekli sandığı iştirakçisi) sigortalı olacaktır. Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa 4/b(bağ kur) kapsamında sigortalı sayılacaktır. Hizmet akdi ile çalışıyorsa 4/a (s.s.k’lı) kapsamında sigortalı olacaktır. Birden fazla değişik alanlarda çalışması söz konusu ise memurluk durumu var ise öncelik 4/c dir. 4/b ve 4/a çakışması halinde 4/b sigortalılığına öncelik verilir. 4/b kapsamında sigortalılığın esas alınması uygulamada çok ciddi sorunları ve mağduriyetleri yaratmaktaydı. Nitekim bir kişinin hangi statüden emekli olunacağına karar verilirken öncelikle prim ödenen son yedi yıl hesabında 3,5 yıl hangi kuruma ödenmiş ise o kurumun emeklilik şartlarına tabi olmaktadır. SSK kapsamında erken emekli olabilecek bir kişi bu hakkını kaybetmemek için vergi mükellefi veya şirket ortağı ise öncelikle bu durumuna son vererek Bağ-Kur kapsamında çıkıp 4/a kapsamında sigortalı olmayı tercih etmektedir.

01.03.2011 TARİHİNDEN İTİBAREN UYGULANACAK YASAL DEĞİŞİKLİK

Bugüne kadar uygulanan prosedürleri göz önünde bulundurduğunuzda yapılan bu yasal değişiklik Bağ Kur sigortalıları için bir dönüm noktasıdır. Bundan sonra şirket ortağı olan hissesini devretmeyi, gerçek veya basit usulde vergi mükellefi olan vergi mükellefiyetini sona erdirmeyi düşünmeyecektir. Diyebiliriz ki bundan sonra Bağ-Kur emeklilik şartları rafa kaldırılacaktır. S.s.k (4/a) emeklilik şartları Bağ Kur’ a göre daha cazip olduğundan ve artık geçiş yapmakta kolaylaştırıldığı için 4/b kapsamında emekli olabileceklerin sayısı çok düşük bir seviyeye inecektir.

Bu tarihten itibaren 4/b kapsamında sigortalı olan vatandaşlar hizmet akdi ile başka bir işyerinde çalışmaya başlayacaksa 4/b kapsamında sigortalı olmayanlar gibi aynı şekilde işe girişleri işverenleri tarafından yapılacaktır.. e-bildirge aracılığıyla yapılacak işe girişlerde bu kişinin 4/b sigortalılığı daha önceden tescil edilmiş ise; işe giriş bildirgesi düzenlemeye geçmeden sistem üzerinden  “Sigortalının 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalılığı sona erdirilecektir.” bir uyarı gelecektir bu uyarıdan sonra işe giriş bildirgesi diğer sigortalılar gibi düzenlenecektir.

AYNI ANDA HEM 4/A KAPSAMINDA HEM DE 4/B KAPSAMINDA SİGORTA PRİMİ ÖDENECEK Mİ ?

e-bildirge aracılığıyla işe giriş bildirgesi düzenlemeden önce yukarıda belirttiğimiz uyarıya devamla “4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi ayrıca prim ödemeye devam etmek
istiyor ise sosyal güvenlik il müdürlüğüne/ sosyal güvelik merkezine müracaat edilmesi gerekmektedir” açıklaması yer almaktadır. Demek ki; bir sigortalı aynı anda hem 4/a kapsamında hem de 4/b kapsamında sigorta primi ödeyebilecektir. 4/a kapsamında işe girişi düzenlenen sigortalının prosedür gereği 4/b sigortalılığı durdurulacağından dolayı 4/b kapsamında da prim ödemeye devam etmek isteyenler sosyal güvenlik merkezine başvurarak bu taleplerinin gerçekleştirilmesini isteyebilirler.

Şimdiye kadar aynı anda hem 4/a lı olup adına prim ödeyenler diğer taraftan da 4/b kapsamında tescilli olanların hizmet çakışma durumlarında 4/b sigortalılığına öncelik verildiği için 4/a kapsamında yersiz ödenen primlerin 4/b(Bağ-Kur) prim borçlarına mahsup işlemini talep edebiliyorlardı ancak bu yeni düzenleme ile birlikte 4/b kapsamında prim ödemek istemiyorlarsa sistem üzerinden işe girişi yapıldığından 4/b sigortalılığı da otomatik olarak durdurulacaktır. 4/b kapsamında da prim ödemek istiyorlarsa bundan sonra öncelik 4/a sigortalılığına verildiği için mahsup işlemi olmayacak ancak hizmet birleştirme işlemlerinde primlerine dahil edilecektir.

Kısaca söylemek gerekirse 4/b kapsamında sigortalı tescili bulunanlar, tarım Bağ-kur kapsamında sigortalılığı tescil edilenler bundan sonra hizmet akdi ile başka bir işyerinde çalışmaya başladıkları gün 4/b sigortalılığı durdurulacaktır. Bunun için artık dükkanı kapatmaya da gerek yok hisselerini devretmek için güvenilir birini aramaya da gerek yok…dikkat edilmesi gereken en önemli husus gerek kanunda gerekse de Genelgede açık bir ifade vardır “bir hizmet akdi ile çalışması halinde” ifadesi geçmektedir buradan çıkarılacak anlam şudur; 4/b kapsamında sigortalı bir kişi kendi işyerinde hizmet akdi ile çalışmayacağına göre başka bir işyerinde çalışması koşulu vardır.

Kaynak: www.MuhasebeTR.com